ভাৰতৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ অভিযন্তা মোক্ষগুন্দম বিশ্বেশ্বৰায়ক স্মৰণ কৰি প্ৰতি বছৰে ১৫ ছেপ্টেম্বৰ দিনটো ভাৰতত অভিযন্তা দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয়। অভিযান্ত্ৰিক ক্ষেত্ৰখনত  এম বিশ্বেশ্বৰায়ে যথেষ্ট অৰিহণা যোগাইছিল। এম বিশ্বেশ্বৰায়ক অন্যতম আগশাৰীৰ জাতি-নিৰ্মাতা বুলি গণ্য কৰা হয়, যিয়ে আশ্চৰ্য্যৰ সৃষ্টি কৰিছিল যাৰ ওপৰত আধুনিক ভাৰত গঢ় লৈ উঠিছিল। এম বিশ্বেশ্বৰায়ক এজন আগশাৰীৰ ৰাষ্ট্ৰ নিৰ্মাতা হিচাপে গণ্য কৰা হয়, যাৰ ওপৰত আধুনিক ভাৰত নিৰ্মাণ হৈছিল ।ইনষ্টিটিউচন অৱ ইঞ্জিনিয়াৰছ ইণ্ডিয়া (আই ই আই)ৰ মতে, তেওঁক ‘ভাৰতত অৰ্থনৈতিক পৰিকল্পনাৰ পূৰ্বসূৰী’ হিচাপে উল্লেখ কৰা হৈছিল। অভিযান্ত্ৰিক ক্ষেত্ৰলৈ বিভিন্ন অৱদান আৰু শিক্ষাৰ পথ প্ৰদৰ্শক হোৱাৰ বাবে এম বিশ্বেশ্বৰায়ক ‘ভি এম ছাৰ’ বুলিও জনা যায়।

১৮৬১ চনৰ ১৫ ছেপ্টেম্বৰত মহীশূৰ ৰাজ্যৰ বাংগালোৰৰ চিক্কাবাল্লাপূৰ জিলাৰ মুদ্দেনাহল্লী নামৰ এখন সৰু গাঁৱত মোক্ষগুণ্ডম বিশ্বেশ্বৰায়ৰ জন্ম হৈছিল। মহীশূৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা কলা শাখাত স্নাতকোত্তৰ শিক্ষা সমাপ্ত কৰে। ইয়াৰ পিছত তেওঁ পুনাৰ বিজ্ঞান মহাবিদ্যালয়ত অভিযান্ত্ৰিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে আৰু পুনা কলেজ অৱ ইঞ্জিনিয়াৰিঙৰ পৰা চিভিল ইঞ্জিনিয়াৰিঙৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। জলসিঞ্চন আৰু বান দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ বিশেষজ্ঞতা আছিল। আধুনিক জলসিঞ্চন কৌশলৰ লগতে বান নিয়ন্ত্ৰণ আৰু প্ৰশমনৰ দ্বাৰা এই ক্ষেত্ৰসমূহত কৰা যুগান্তকাৰী কামেৰে তেওঁ খ্যাতি লাভ কৰিছিল। আধুনিক ভাৰতৰ নদীবান্ধ, জলাশয় আৰু জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প নিৰ্মাণত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰা মহান জাতি-নিৰ্মাতাসকলৰ ভিতৰত তেওঁক অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।

অভিযন্তা দিৱসৰ ইতিহাস

১৯৬৮ চনত ভাৰত চৰকাৰে এম বিশ্বেশ্বৰয়াৰ জন্ম দিৱসক অভিযন্তা দিৱস হিচাপে ঘোষণা কৰে। তেতিয়াৰ পৰা এতিয়ালৈ আধুনিক আৰু উন্নত ভাৰত গঢ়াৰ বাবে অৰিহণা যোগোৱা এইজনাা অভিযন্তাক সন্মান আৰু কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰি এই দিৱস উদযাপন কৰা হয়। জটিল প্ৰকল্পৰ অংশ আছিল মোক্ষগুন্দাম বিশ্বেশ্বৰায় আৰু তেওঁ ভাৰতৰ অন্যতম প্ৰখ্যাত অভিযন্তা হৈ পৰিছিল। তেওঁ ভাৰত চৰকাৰৰ দ্বাৰা নিষ্কাশন আৰু পানী যোগান ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰিবলৈ য়েমেনলৈ গৈছিল। ১৯০৮ চনত মোক্ষগুণ্ডমে বান সুৰক্ষা আৰু আধুনিক নলা-নৰ্দমা আঁচনিৰ বিকাশ দুয়োটাৰে বাবে আঁচনি ৰচনা কৰিছিল। নদীবান্ধত পানীৰ অপচয়ৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ ব্লক ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলাত তেওঁৰ অৱদানৰ বাবেও তেওঁ অতি সুপৰিচিত। তিৰুমলা আৰু তিৰুপতি সংযোগী পথটোৰো তেওঁ ৰূপাংকন কৰিছিল। ১৯১২ চনৰ পৰা ১৯১৯ চনলৈ মহীশূৰৰ ১৯তম দীৱান হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ১৯১৭ চনত তেলেংগানাত অভিযন্তা এম বিশ্বেশ্বৰায়ে এখন বিখ্যাত চৰকাৰী অভিযান্ত্ৰিক মহাবিদ্যালয়ো স্থাপন কৰিছিল, যিখন ‘বিশ্বেশ্বৰায় কলেজ অৱ ইঞ্জিনিয়াৰিং এণ্ড টেকন’ল’জী(Visvesvaraya College of Engineering and Technology) হিচাপে পৰিচিত।

অভিযন্তা দিৱসৰ তাৎপৰ্য্য

তেওঁ ‘স্বয়ংক্ৰিয় বাধা পানীৰ বানপানীৰ গেট’ৰ ৰূপাংকন কৰিছিল যিটো ১৯০৩ চনত পুনেত খাদকবাসলা জলাশয়ত স্থাপন কৰা হৈছিল। হায়দৰাবাদৰ বাবে বান সুৰক্ষা ব্যৱস্থাৰ মুখ্য অভিযন্তা আৰু কৰ্ণাটকৰ মাণ্ডিয়া জিলাৰ কৃষ্ণ ৰাজাসাগৰ মথাউৰি নিৰ্মাণৰ দায়িত্বত থকা মুখ্য অভিযন্তা আছিল। ১৯০৩ চনত এম বিশ্বেশ্বৰায়ে স্বয়ংক্ৰিয় বাধা পানীৰ বানপানীৰ গেট ডিজাইন কৰি পেটেণ্ট কৰে। ব্লক চিষ্টেম বুলিও কোৱা হয়, ইয়াৰ স্বয়ংক্ৰিয় দুৱাৰ আছিল যিবোৰ পানী ওফন্দি উঠিলে বন্ধ হৈ যায়। ইয়াক প্ৰথমে পুনেৰ খাদকবাসলা জলাশয়ত স্থাপন কৰা হৈছিল।১৯০৮ চনত হায়দৰাবাদত হোৱা এক বিপৰ্যয়জনক বানপানীৰ পিছত তদানীন্তন নিজামে  এম বিশ্বেশ্বৰায়ৰ সেৱাক অনুৰোধ জনায় যে এটা নিষ্কাশন ব্যৱস্থাৰ ৰূপাংকন কৰি চহৰখনক বানপানীৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব লাগে। অভিযন্তা গৰাকীয়ে ষ্ট’ৰেজ জলাশয় নিৰ্মাণৰ প্ৰস্তাৱ দিয়াৰ লগতে হায়দৰাবাদৰ মাজেৰে বৈ যোৱা মুছি নদীৰ প্ৰদূষণ ৰোধ কৰিবলৈ চহৰৰ বাহিৰত এখন নলা-নৰ্দমা ফাৰ্ম নিৰ্মাণ কৰে।

অভিযন্তা দিৱসত, জাতিটোৱে  ভাৰত আৰু বিশ্বৰ সকলো মেধাৱী অভিযন্তালৈ উৎসৰ্গা কৰে।  ১৫ ছেপ্টেম্বৰ দিনটোতে জাতিটোৱে ভাৰতৰ ৰত্ন তথা এজন মহান অভিযন্তা মোক্ষগুন্দম বিশ্বেশ্বৰায়ক স্মৰণ কৰে। তেওঁ জাতিৰ বৃদ্ধিৰ বাবে নিজকে উৎসৰ্গা কৰিছিল আৰু সেইবাবেই জাতিটোৱে এই দিৱসত এই মহান ভাৰতীয় জাতীয় নায়কক স্মৰণ কৰে৷

এম বিশ্বেশ্বৰয়াৰ বঁটা

ভাৰত চৰকাৰে ঔদ্যোগিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক প্ৰকল্পত আগবঢ়োৱা অমূল্য অৱদানৰ বাবে মোক্ষগুণ্ডাম বিশ্বেশ্বৰায়ক ১৯৫৫ চনত ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ সন্মান ‘ভাৰত ৰত্ন’ উপাধিৰে বিভূষিত কৰে ৷ জনমংগলৰ দিশত আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবেও তেওঁক ৰজা পঞ্চম জৰ্জে ব্ৰিটিছ ভাৰতীয় সাম্ৰাজ্যৰ নাইট কমাণ্ডাৰ (KCIE) হিচাপে সন্মানিত কৰিছিল। অভিযান্ত্ৰিক ক্ষেত্ৰখনত নিজৰ দৃষ্টিভংগী আৰু নিষ্ঠাৰে ভাৰতলৈ কিছু ব্যতিক্ৰমী অৱদান আগবঢ়াইছিল। এজন অভিযন্তা হিচাপে তেওঁৰ কিছু অৱদান তলত উল্লেখ কৰা হৈছে 

বিশ্বেশ্বৰয়াৰ পৰামৰ্শ মতেই আৰম্ভ কৰা হৈছিল বঙাইগাঁওৰ শ্ৰী জয়চামৰাজ পলিটেকনিক ইনষ্টিটিউট।

মোম্বাইত তেওঁ নিৰ্মাণ কৰা বহু মথাউৰি আজিও কাৰ্যক্ষম হৈ আছে।

কাবেৰী নদীত কৃষ্ণ ছেগেৰ মথাউৰি নিৰ্মাণৰ সময়ত তেওঁ মুখ্য অভিযন্তা আছিল।

তেওঁৰ সহায়ত নিৰ্মিত কৃষ্ণৰাজসাগৰ বান্ধ ।

মহীশূৰবাসীৰ বাবে অতি গৌৰৱৰ বিষয় মহীশূৰ বিশ্ববিদ্যালয়খন তেওঁৰ ইচ্ছাশক্তি আৰু দৃঢ়তাৰ বাবেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল।

তেওঁৱেই আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ব্লক চিষ্টেম, যিটো আছিল অভাৰফ্ল’ৰ অৱস্থাত বন্ধ হৈ থকা স্বয়ংক্ৰিয় দুৱাৰৰ ব্যৱস্থা।

১৯৬২ চনৰ ১২ এপ্ৰিলত ১০১ বছৰ বয়সত এই মহান অৱদানকাৰীজনৰ মৃত্যু হৈছিল। প্ৰতি বছৰে অভিযন্তা দিৱস উদযাপন এটা কেন্দ্ৰীয় বিষয়বস্তুৰ ওপৰত আবদ্ধ হৈ থাকে যিটো সকলো ৰাজ্য আৰু স্থানীয় কেন্দ্ৰক অৱগত কৰা হয়।