পদ্মপুৰাণ আৰু ভৱিষ্য পুৰাণত উল্লেখ পোৱা মতে মন্দিৰত দেৱতাৰ সন্তুষ্টিৰ বাবে এক শ্ৰেণীৰ নৰ্তকী ছোৱালী নিয়োগ কৰা হৈছিল যাক দেৱদাসী নামাৰে জনা গৈছিল ৷কলহনৰ ৰাজতৰংগিণী, কৌটিল্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰ, দামোদৰ গুপ্তৰ কুট্টনীমতম্‌আদি গ্ৰন্থত আৰু সোমনাথ মন্দিৰত দেৱদাসী নৃত্য থকাৰ কথা জনা যায়।

দেৱদাসী শব্দটো সংস্কৃত শব্দ দুটাৰ পৰা আহিছে, ‘দেৱ’ অৰ্থাৎ ‘ঈশ্বৰ’ আৰু ‘দাসী’ অৰ্থাৎ দাস।

এইদৰে দেৱদাসীৰ অৰ্থ আছিল ‘যিজনে নিজৰ জীৱন ভগৱানৰ সেৱাত উৎসৰ্গা কৰিছিল। কালিকা পুৰাণ আৰু যোগীনীতন্ত্ৰৰ মতে প্ৰাচীন কামৰূপ তন্ত্ৰৰ আসন আছিল আৰু তান্ত্ৰিক প্ৰভাৱৰ বাবেই অসমলৈ দেৱদাসীসকলৰ আগমন ঘটিছিল। দেৱদাসী সকলক মন্দিৰৰ কামত নিয়োগ কৰিব পৰাটো সৌভাগ্যৰ কাৰণ বুলি ভবা হৈছিল। অসমত দেৱদাসীসকলৰ উৎপত্তি বৰ্মন বংশৰ ৰজা ভাস্কৰবৰ্মনৰ ৰাজত্বকালৰ পৰা (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম শতিকা) অনুসন্ধান কৰিব পাৰি। ডুবিৰ সমীপত আৱিষ্কাৰ হোৱা তামৰ ফলকত চীনৰ ভ্ৰমণকাৰী হিউয়েন ছাঙে কামৰূপী কলা-নৃত্যৰ প্ৰশংসাৰ কথাও উল্লেখ আছে।দেৱদাসী নৰ্ত্তকী সকলে কঁকালত লহঙা বা মেখেলা ব্যৱহাৰ কৰিছিল। গাত হাতৰ সৰু গাঠিলৈকে ঢকা দীঘল বগা গা-চোলা পিন্ধে আৰু বুকুত এখন ৰিহা টানি মেথনি মাৰি মূৰৰ খোপালৈকে পাৰ কৰি নিয়ে। হাত, কাণ, নাক, হাতৰ আঙুলি, ভৰিৰ আঙুলি আদিত নানা তৰহৰ বস্তু বা আ-অলংকাৰ ব্যৱহাৰ কৰে। দেৰগাঁৱত নেঘেৰিটিং, শিৱসাগৰ, হাজোৰ শিৱ দৌল আদি মন্দিৰ আছিল দেৱদাসী পৰম্পৰাৰ প্ৰাধান্য থকা কেন্দ্ৰ। এই নৃত্যত মন্দিৰৰ ওচৰৰ পুখুৰীত স্নান কৰি, পানীৰ দাপোণত নিজৰ প্ৰতিবিম্ব চাই, নিজকে সু-সজ্জিত কৰি, কেশ-বিন্যাসেৰে বিভিন্ন প্ৰসাধন সামগ্ৰী ব্যৱহাৰ কৰি লাস্যময়ী হৈ মন্দিৰৰ বিগ্ৰহক পূজা কৰা যেন দেখুৱা হয়। ইয়াৰ বেশ-ভূষা আৰু লয়-লাস ভঙ্গী বৰ চিত্তাকৰ্ষক। নৃত্যৰ লগত খোল, তাল, শংখ আৰু বৰকাঁহৰ ব্যৱহাৰৰ কথা জনা যায়।আগতে এই নৃত্য মন্দিৰত সীমাবদ্ধ আছিল যদিও ১৮ শতিকাত আহোম ৰজা শিৱসিংহৰ পিছত বাহিৰত এই নৃত্য পৰিবেশন কৰা হৈছিল।অসমত তেওঁলোকক নাতি বুলি কোৱা হৈছিল। আহোম ৰজা শিৱসিংহই নিজেই ফুলেশ্বৰী নামেৰে জনাজাত তেনে এগৰাকী দেৱদাসীক বিয়া কৰাইছিল। কিন্তু যিটো বস্তু দেৱতাৰ সৈতে ভক্তিৰ ঐশ্বৰিক মিলন হ’ব লাগে, সেয়া অতি সোনকালেই মৰ্ত্যলোকৰ বাবে কামুক মিলনলৈ পৰিণত হ’ল। মন্দিৰত প্ৰাৰ্থনা কৰাৰ অজুহাতত বহু প্ৰভাৱশালী দৰবাৰৰ বিষয়া আৰু অন্যান্যই যুৱ নৃত্যশিল্পীসকলৰ সৌন্দৰ্য্যৰ সুযোগ ল’বলৈ ধৰিলে আৰু তেওঁলোকৰ সৈতে অশ্লীল কাম-কাজত লিপ্ত হ’বলৈ ধৰিলে। এনেদৰে সময়ৰ লগে লগে দেৱদাসীৰ প্ৰতিষ্ঠানটো বহুত নিন্দা কৰা হৈ পৰিল আৰু দেহ ব্যৱসায়ৰ সৈতে সমান হ’বলৈ ধৰিলে। যাৰ বাবে নৃত্যটোৱে নিজৰ গৌৰৱ হেৰুৱাই পেলাইছিল আৰু সামাজিকভাৱে ইয়াক হেয়জ্ঞান কৰা হৈছিল। দেৱদাসীৰ পৰম্পৰাও মন্দিৰৰ পৰা নোহোৱা হৈ গ’ল।