ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ লগত জড়িত মহিলাসকলৰ বিদ্ৰোহ কেৱল দেশখনক ঔপনিৱেশিক শাসনৰ পৰা মুক্ত কৰাই নহয়, ভাৰতীয় নাৰীৰ ওপৰত প্ৰচাৰিত হোৱা পক্ষপাতিত্বমূলক কু-সংস্কাৰৰ বিৰুদ্ধেও আছিল।সেই সময়ত মহিলাসকলে ঘৰৰ পৰা ওলাই অহাটো কল্পনাতীত আছিল। অসমৰ এগৰাকী নিৰ্ভীক মুক্তি যুজাঁৰু চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীয়ে শতিকা পুৰণি পৰম্পৰাক প্ৰত্যাহ্বান জনাই নাৰীৰ স্বাধীনতা আৰু মৰ্যাদাৰ স্থান সৃষ্টিৰ চেষ্টা কৰিছিল।ভাৰতত নাৰী সন্দৰ্ভত বহু ধৰণৰ কু-প্ৰথা চলি আছে। যদিও সময়ৰ লগে লগে আজিৰ যুগত বহু প্ৰথা, গতানুগতিকতাৰ অন্ত পৰিছে, কিন্তু এই পৰ্যায়ত উপনীত হ’বলৈ কঠোৰ সংগ্ৰাম কৰিবলগীয়া হৈছিল। বাল্যবিবাহ, সতী ব্যৱস্থা,পৰ্দাপ্ৰথা ব্যৱস্থাৰ অন্ত পেলাবলৈ বহু বছৰৰ কষ্টৰ প্ৰয়োজন হৈছিল। চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানী এই পৰ্দাপ্ৰথাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজি মহিলাসকলক এই ব্যৱস্থাৰ পৰা মুক্ত কৰিছিল। আজিৰ নাৰীসকলে যি মন যায় পিন্ধিবলৈ স্বাধীনতা লাভ কৰিছে। কাৰো সন্মুখত মুখ লুকুৱাৰ কোনো বাধা নাই। নাৰীক এই অধিকাৰসমূহ লাভ কৰাত তেখেতৰ বিশেষ ভূমিকা আছে।

চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ জন্ম হৈছিল ১৯০১ চনৰ ১৬ মাৰ্চত অসমৰ কামৰূপ জিলাৰ দৈশিঙৰী গাঁৱত। গাঁৱৰ ‘গাঁওবুঢ়া’ ৰতিৰাম মজুমদাৰৰ কন্যা। তেওঁ আৰম্ভণিৰে পৰা অধ্যয়নত বৰ ধাউতি আছিল। চন্দ্ৰপ্ৰভা কম বয়সতে নাৰীৰ ভৱিষ্যতক লৈ চিন্তিত হৈ পৰিছিল। কেৱল নিজৰ পঢ়া-শুনাতেই নহয়, গাঁৱৰ আন ছোৱালীবোৰৰ শিক্ষাৰ ওপৰতো তেওঁ মনোনিৱেশ কৰিছিল।১৩ বছৰ বয়সত চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীয়ে নিজৰ গাঁৱৰ ছোৱালীসকলৰ বাবে এখন প্ৰাথমিক বিদ্যালয় খুলিছিল। এগৰাকী ১৩ বছৰীয়া ছোৱালী স্কুলৰ শিক্ষয়িত্ৰী হ’ল। এনে এগৰাকী কিশোৰীক শিক্ষয়িত্ৰী হোৱা দেখি বিদ্যালয় পৰিদৰ্শক আপ্লুত হৈ পৰিল। সেই সময়ত শিক্ষাৰ স্তৰত ছোৱালীৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্য চলিছিল, যাৰ বিৰুদ্ধে চন্দ্ৰপ্ৰভাই মাত তুলিছিল। চন্দ্ৰপ্ৰভাই শৈশৱতে শিক্ষক হৈ আৰু পৰৱৰ্তী সময়চোৱাত সমাজকৰ্মী হৈ পৰিল। কিৰণময়ী আগৰৱালাৰ সহায়ত ১৯২০-২১ চনত চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীয়ে তেজপুৰত মহিলা সমিতি গঠন কৰে। এই সময়ত এখন সভা অনুষ্ঠিত হয়, য’ত পুৰুষ-মহিলা উভয়ে অংশগ্ৰহণ কৰে। যদিও মহিলাসকল পৰ্দাৰ আঁৰত পৃথকে পৃথকে বহি আছিল। বৰ্তমানলৈকে মহিলা শিক্ষাৰ প্ৰসাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি থকা চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীয়ে এই পৰ্দাপ্ৰথা অনুভৱ কৰিলে। সেই অনুষ্ঠানত চন্দ্ৰপ্ৰভাই মঞ্চত থিয় হৈ সুধিলে যে তেওঁলোক কিয় পৰ্দাৰ আঁৰত বহি আছে? চন্দ্ৰপ্ৰভাৰ এই আহ্বানত মহিলাসকল আপ্লুত হৈ সন্মুখত বহিল। চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ এয়া আছিল নাৰীক এই ব্যবস্থাৰ পৰা মুক্ত কৰাৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ।

স্বাধীনতা আন্দোলন আৰু সমাজ সংস্কাৰ কাৰ্যসূচীৰ সৈতে তেওঁ জড়িত আছিল।সেই সময়ত মহিলাসকলে প্ৰতিবাদ শব্দটো নাজানিছিল। এই সামাজিক পৰিবেশৰ বাবে চন্দ্ৰপ্ৰভাই যেতিয়া সুপৰিচিত ঔপন্যাসিক দণ্ডিনাথ কলিতাৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হৈছিল, তেতিয়া শহুৰেকৰ ঘৰৰ মানসিক নিৰ্যাতনৰ বাবে এবছৰীয়া পুত্ৰৰ সৈতে স্বামীৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈছিল।জীৱনৰ ব্যক্তিগত সমস্যাৰ মাজতো চন্দ্ৰপ্ৰভাই স্বাধীনতা আন্দোলন আৰু সমাজ সংস্কাৰ কাৰ্যসূচীৰ পৰা নিজকে বিচ্ছিন্ন কৰা নাছিল। এজন সমাজ সংস্কাৰক হিচাপে তেওঁ আফিং-নিষেধ আন্দোলনৰ প্ৰতি তীব্ৰ আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰিছিল। চন্দ্ৰপ্ৰভাই নাৰীক কু-অভিপ্ৰায়ৰ কবলৰ পৰা মুক্ত কৰি স্বাৱলম্বী কৰি তুলিব বিচাৰিছিল। দেউতাক বা স্বামীৰ উপাধি ল'বলৈ অস্বীকাৰ কৰি নতুন "শইকীয়ানী" উপাধি গ্ৰহণ কৰিছিল। মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত চন্দ্ৰপ্ৰভাই স্বদেশী আন্দোলনত যোগদান কৰিছিল, তাৰ পিছত চন্দ্ৰপ্ৰভাই অসমীয়া মহিলাৰ নেতৃত্ব লোৱা নেতা হিচাপে স্বীকৃতি লাভ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। মহাত্মা গান্ধীৰ প্ৰভাৱত তেওঁ অসমীয়া নাৰীৰ মৰ্যাদা উন্নীতকৰণ আৰু এখন প্ৰগতিশীল অসমীয়া সমাজ গঢ়াৰ বাবে নিজৰ জীৱন উৎসৰ্গা কৰিছিল। ইয়াৰ বাবে বিদ্যালয়ৰ প্ৰধান শিক্ষক পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰি "মহিলা মৰ্চা" গঠন কৰে। বিদেশী সামগ্ৰী বৰ্জন কৰিবলৈ, খাদী গ্ৰহণ কৰিবলৈ অসমীয়া সমাজক উৎসাহিত কৰিলে। ইয়াৰ বাবেও তেওঁক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল। তেওঁ দলিতক মন্দিৰত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ দিয়া আন্দোলন অসমৰ সামাজিক ব্যৱস্থাৰ এক মাইলৰ খুঁটি, যাৰ বাবে অসমীয়া সমাজে তেওঁক কেতিয়াও পাহৰিব নোৱাৰে। আন এক উপাখ্যান চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ বাবে জনপ্ৰিয় যে তেওঁ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ বিষয়ে মানুহক সজাগ কৰিবলৈ ৰাজ্যজুৰি চাইকেল চলাইছিল। ৰাজ্যৰ ভিতৰতে তেওঁ এনে প্ৰথমগৰাকী মহিলা আছিল যিয়ে এনে কাৰ্য্য কৰিছিল।১৯৭২ চনত মৃত্যুৰ পিছতো অসমৰ মহিলাসকলৰ বাবে তেওঁ চিৰদিন প্ৰেৰণাৰ উৎস হৈ ৰ’ব।