১৯৫১ চনৰ ২৫ অক্টোবৰৰ পৰা ১৯৫২ চনৰ ২১ ফেব্ৰুৱাৰীৰ ভিতৰত স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথম সাধাৰণ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়। এইটো আছিল এক বৃহৎ অনুষ্ঠান য’ত বিশ্বৰ প্ৰায় ১৭ শতাংশ জনসংখ্যাই ভোটদান কৰিবলৈ ওলাইছিল। এয়া আছিল সেই সময়ৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ নিৰ্বাচন।

এই নিৰ্বাচনত প্ৰায় ১৮৭৪ জন প্ৰাৰ্থী আৰু ৫৩ টা ৰাজনৈতিক দলে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰে, ইয়াৰে ১৪ টা ৰাষ্ট্ৰীয় দল। ইয়াৰ ভিতৰত আছিল ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ, ভাৰতীয় কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, সমাজবাদী পাৰ্টি, কিষাণ মজদুৰ প্ৰজা পাৰ্টি, আৰু সৰ্বভাৰতীয় হিন্দু মহাসভাকে ধৰি বহু দল।

এই দলসমূহে ৪৮৯খন আসনত নিৰ্বাচনত অৱতীৰ্ণ হৈছিল। ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছে ৩৬৪খন আসন আৰু ৪৫% ভোট লাভ কৰি বিপুল সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে। মুঠ ১৬খন আসন লাভ কৰা ভাৰতীয় কমিউনিষ্ট পাৰ্টি মূল বিৰোধী পক্ষত পৰিণত হয়।

পণ্ডিত জৱাহৰলাল নেহৰুৱে স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথমজন গণতান্ত্ৰিকভাৱে নিৰ্বাচিত প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে পৰিগণিত হয়। প্ৰথম নিৰ্বাচিত চৰকাৰ গঠনৰ পূৰ্বে জৱাহৰলাল নেহৰুৰ নেতৃত্বত সংবিধান সভাৰ সংসদ হিচাপে কাম কৰিছিল।

১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টত ভাৰত স্বাধীন হয় যদিও ১৯৫১ চনত প্ৰথম নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়। ইয়াৰ মাজৰ বছৰবোৰত ভাৰত ৰজা জৰ্জ ষষ্ঠৰ অধীনত সাংবিধানিক ৰাজতন্ত্ৰ আছিল। লগতে লুই মাউণ্টবেটেন ইয়াৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল আছিল।

দেশৰ নেতাসকলে ১৯৪৮ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰাই নিৰ্বাচনৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰিছিল। কিন্তু তেতিয়ালৈকে নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰিবলৈ কোনো আইন নাছিল। ড° ভীমৰাও ৰামজী আম্বেদকাৰৰ নেতৃত্বত খচৰা সমিতিয়ে কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰি সংবিধানৰ খচৰা প্ৰস্তুত কৰি ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত গৃহীত হয়। কিন্তু ১৯৫০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীৰ পৰা ইয়াক কাৰ্যকৰী কৰা হয়। সেইদিনা নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰিবলৈ ভাৰতে নিয়ম আৰু উপ-বিধি পালে আৰু অৱশেষত দেশখন ‘ভাৰত গণৰাজ্য’ হ’ল।

অৱশ্যে এয়া আছিল এক অসাধাৰণ যাত্ৰাৰ আৰম্ভণিহে। সংবিধান কাৰ্যকৰী হোৱাৰ পিছত নিৰ্বাচন আয়োগ গঠন কৰা হয়। নিৰ্বাচন চলোৱাৰ অত্যন্ত কঠিন কামৰ দায়িত্ব ভাৰতীয় আমোলা সুকুমাৰ সেনক দিয়া হৈছিল। তেওঁ ভাৰতৰ প্ৰথমজন মুখ্য নিৰ্বাচন আয়ুক্ত হিচাপে পৰিগণিত হয়।

জৱাহৰলাল নেহৰুৱে ১৯৫১ চনৰ বসন্ত কালত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হোৱাটো বিচাৰিছিল। তেওঁৰ খৰখেদা বুজিব পৰা আছিল, কাৰণ ভাৰতে তিনি বছৰ ধৰি অপেক্ষা কৰি থকা গণতন্ত্ৰৰ নতুন ভোৰ অৱশেষত আৰম্ভ হৈছিল। কিন্তু ইমান বৃহৎ পৰিসৰৰ নিৰ্বাচন মুক্ত, ন্যায্য আৰু স্বচ্ছ পদ্ধতিৰে চলোৱাটো কোনো সহজ কাম নাছিল।

কিন্তু ইমান বৃহৎ পৰিসৰৰ নিৰ্বাচন মুক্ত, ন্যায্য আৰু স্বচ্ছ পদ্ধতিৰে চলোৱাটো কোনো সহজ কাম নাছিল। ইয়াৰ এটা ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছিল ভাৰতৰ জনসংখ্যা, যিটো সেই সময়ত আছিল ৩৬ কোটি। সংবিধান কাৰ্যকৰী হোৱাৰ লগে লগে ভাৰতে ভোটদানৰ বাবে একে বয়সৰ সীমা গ্ৰহণ কৰিছিল যিটো তেতিয়া সমগ্ৰ বিশ্বতে গ্ৰহণ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ লগে লগে ২১ বছৰৰ ওপৰৰ ১৭.৩ কোটি লোক ভোটদানৰ যোগ্য হৈ উঠিল।

সংসদীয় সমষ্টিসমূহ লোকপিয়লৰ তথ্যৰ ভিত্তিত সিদ্ধান্ত ল’ব লাগিছিল, যিটো ১৯৫১ চনত কৰা হৈছিল। তাৰ পিছত দেশৰ বহুলাংশে নিৰক্ষৰ জনসাধাৰণৰ বাবে দলীয় চিহ্ন, বেলট পেপাৰ, বেলট বাকচ নিৰ্মাণৰ সমস্যাও আহিল। ভোটকেন্দ্ৰ নিৰ্মাণ কৰিব লাগিছিল। লগতে কেন্দ্ৰসমূহৰ মাজত সঠিক দূৰত্ব থকাটো নিশ্চিত কৰিব লাগিছিল। ভোটগ্ৰহণ বিষয়া নিযুক্তি আৰু প্ৰশিক্ষণো দিয়াটো প্ৰয়োজনীয় আছিল।

এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ মাজতে আন এক অসুবিধাৰ সৃষ্টি হ’ল। ভাৰতৰ বহু ৰাজ্যত খাদ্যৰ নাটনি হোৱাত প্ৰশাসনে সাহায্যৰ কামত লিপ্ত হ’বলগীয়া হৈছিল। এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহ অতিক্ৰম কৰিবলৈ সময় লাগিছিল। কিন্তু অৱশেষত যেতিয়া নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ’ল, তেতিয়া জনসংখ্যাৰ ৪৫.৭% লোকে ঘৰৰ পৰা ওলাই আহি প্ৰথমবাৰৰ বাবে ভোটদান কৰে। ভাৰত বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰত পৰিণত হ’ল, য’ত জনসাধাৰণে জনসাধাৰণৰ বাবে এখন চৰকাৰ নিৰ্বাচন কৰিলে।