মৈৰামৰা দৌল বা থান অসমৰ এক ঐতিহাসিক স্থান।এই দৌলৰ লগত বহু‌ ইতিহাস জড়িত হৈ আছে। ই ডিব্ৰুগড় জিলাৰ মানকটা মৌজাৰ খামতিঘাটত অৱস্থিত। বৰ্তমান সময়ত মৈৰামৰা দৌলৰ কেৱল ভগ্নাৱশেষ পোৱা যায়। এতিয়া ধ্বংসাৱশেষৰ স্থানতে মৈৰামৰা সত্ৰ অৱস্থিত। এই স্থানত মধ্যযুগৰ আৰম্ভণি আৰু শেষৰ ফালৰ বিভিন্ন শিলৰ ভাস্কৰ্য্য আছে, যাৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে স্থানীয় জনগোষ্ঠীয় গঠন। অসম চৰকাৰৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক বিভাগে মৈৰামৰা দৌলক ৰাজ্যিক সংৰক্ষিত স্মৃতিসৌধ হিচাপে স্বীকৃতি প্ৰদান কৰিছে।

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ আৰু শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱে প্ৰচাৰ কৰা নৱ-বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ কাল-সংহতি সত্ৰৰ প্ৰতিষ্ঠাতা গোপাল আতাৰ এক শ্ৰেষ্ঠ শিষ্য আছিল বৰযদুমণিদেৱ। তেওঁ বুঢ়ীদিহিং নদীৰ কাষত কলৌলোৱা নামেৰে জনাজাত স্থানত মৈৰামৰা সত্ৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। আহোম ৰজা চুজিন্‌ফা আৰু তেওঁৰ ৰাজমন্ত্ৰী আতন বুঢ়াগোহাঁ‌ই নামধৰ্ম গ্ৰহণ কৰি এই সত্ৰৰ শিষ্য হয়। তেতিয়াৰ আহোম ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাত সত্ৰৰ দৌল আৰু পুখুৰী নিৰ্মাণ কৰা হয়। পিছত বুঢ়ীদিহিং নদীৰ বানপানী আৰু গৰাখহনীয়াৰ ফলত সত্ৰৰ ভূমি ক্ষয় পায় আৰু ভূমিকম্পত দৌলটো ভাঙি পৰে। প্ৰাকৃতিক বিপৰ্যয়ৰ পাছত আহোম ৰাজ্যৰ ভিতৰজুৰি চলা বিদ্ৰোহ আৰু মানৰ তৃতীয়বাৰ আক্রমণৰ ফলত অঞ্চলটো জনশূন্য হৈ পৰে। হাবি-জঙঘলৰ মাজত সত্ৰৰ অৱশিষ্ট অংশ “থান” ৰূপে টিকে থাকে।

পৰবৰ্তী সময়ত এই সত্ৰ শিৱসাগৰ জিলাৰ হাঁহচৰা মৌজাৰ কুজিঁবালিত স্থানান্তৰ হয়। তাৰ পাছত বুঢ়ীদিহিং নদীয়ে পথ সলোৱাৰ ফলত সত্ৰৰ অঞ্চল লেঙেৰী মৌজাৰ পৰা মানকটা মৌজালৈ সৰি যায়। নতুনকৈ বসতি স্থাপন কৰা লোকে জঙঘলৰ মাজত সত্ৰৰ ভগ্নাৱশেষ উলিয়াই “থান ঘৰ” ৰূপে সাজি পূজা আৰম্ভ কৰে। আগৰ সত্ৰাধিকাৰৰ পৰিয়ালৰ এজন ব্যক্তি পুনৰ সত্ৰ পাতি নামধৰ্ম প্ৰচাৰ-প্ৰসাৰ অব্যাহত ৰাখে।

২০১০ চনত অসম চৰকাৰৰ পুৰাতত্ত্ব বিভাগৰ এক বিশেষ আঁচনিৰ অধীনত মৈৰামৰা সত্ৰ তথা ম’ৰামৰা থানে অবস্থিত সামৰা অঞ্চল সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষাৰ ব্যৱস্থা আৰম্ভ হয়। এই উদ্দেশ্যে পুৰাতত্ত্ব বিভাগ, ডিব্ৰুগড় জিলা প্ৰশাসন আৰু স্থানীয় যুৱ সংগঠনে একেলগে প্ৰায় ৭ বিঘা ভূমি ঘেৰাবা, পকী সংগ্ৰহালয় নিৰ্মাণ, বেদী গঠন আৰু চাৰিওফালে ছড়িয়ে-ছিটিয়ে থকা শিলৰ ভাস্কৰ্য একত্ৰিত কৰি সজোৱা কাম সম্পন্ন কৰে। বৰ্তমান ইয়াত ১৩ টা সম্পূৰ্ণ শিল-মূৰ্তি আৰু কেইবাখনো ভগ্নাংশ সত্ৰ উদ্যান আৰু স্থানীয় গ্যালাৰীৰ ভিতৰত সংৰক্ষিত আছে।

২০১৮ চনৰ খনন কাৰ্যত ইয়াত দুটা পৃথক যুগৰ সাংস্কৃতিক পৰিচয় পোৱা যায়। খনৰ ফলত ইটাৰে নিৰ্মিত প্ৰাচীন মন্দিৰৰ বেদী, ব্ৰিটিছ আমলৰ তামৰ মুদ্ৰা, ৰূপৰ ফুল, শিলৰ ভাস্কৰ্য আৰু বিভিন্ন আকাৰৰ পোৰামাটিৰ ইটা উদ্ধাৰ হয়। বিশেষজ্ঞসকলে ইয়াত পোৱা গ্ৰেনাইট শিল-মূৰ্তিসমূহ খ্ৰীষ্টীয় অষ্টম-নৱম শতাব্দীৰ সময়ৰ বুলি মানি লৈছে, আনহাতে বালিশিলত কটা মূৰ্তিসমূহ তুলনামূলকভাৱে নতুন বুলি ধৰা হয়।