যিহেতু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ ভাৰতৰ নৱীকৰণযোগ্য শক্তি খণ্ডক প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰমাণ হিচাপে প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে, এক অধ্যয়ন অনুসৰি যোৱা কেইবছৰমানত শক্তি খণ্ডলৈ চৰকাৰৰ ৰাজসাহায্য ৰক্ষা হ্ৰাস পাইছে, পোৱা গৈছে। গৱেষণাটোৱে দেখুৱাইছে যে যদিও নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ বাবে ৰাজসাহায্যৰ সমৰ্থন হ্ৰাস পাইছে, ই তেল আৰু গেছ খণ্ডৰ বাবে বৃদ্ধি পাইছে আৰু নাগৰিকৰ ওপৰত স্বাস্থ্যৰ প্ৰভাৱ থকা স্বত্বেও কয়লাৰ বাবে সমৰ্থন অব্যাহত আছে।

ইফালে, বৈদ্যুতিক বাহনৰ বাবে ৰাজসাহায্য বৃদ্ধি পাইছে, প্ৰতিবেদনখন আলোকপাত কৰিছে আৰু চৰকাৰে খণ্ডটোৰ বিকাশৰ বাবে বিত্তীয় আৰু অ-বিত্তীয় সমৰ্থন আগবঢ়োৱা অব্যাহত ৰাখিবলৈ পৰামৰ্শ দিছে। জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ বাবে সমালোচনাৰ বিৰুদ্ধে চৰকাৰৰ নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ বাবে জোৰ দিয়াটো ইয়াৰ অন্যতম মুখ্য প্ৰতিৰক্ষা। অৱশ্যে, এক শেহতীয়া অধ্যয়ন অনুসৰি, নৱীকৰণযোগ্য খণ্ডলৈ চৰকাৰী ৰাজসাহায্য (বিত্তীয় বৰ্ষ) ২০১৭-ত তেওঁলোকৰ শীৰ্ষৰ পৰা প্ৰায় ৪৫ শতাংশ হ্ৰাস পাইছে, য'ত কোৱা হৈছে যে খণ্ডটোৰ বাবে সমৰ্থন পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ প্ৰয়োজন।

আনহাতে তেল আৰু গেছ খণ্ডলৈ ৰাজসাহাৰ্য্য বৃদ্ধি পাইছে। তৰলীকৃত পেট্ৰ'লিয়াম গেছৰ (এল.পি.জি) ঘৰুৱা ব্যৱহাৰৰ বাবে বিত্তীয় সহায়ৰ বাবে (বিত্তীয় বৰ্ষ) ২০১৯-ৰ তুলনাত তেল আৰু গেছৰ ৰাজসাহায্য (বিত্তীয় বৰ্ষ) ২০২০ চনত প্ৰায় ১৬ শতাংশ বৃদ্ধি পাইছিল আৰু ৫৫৩.৪৭ বিলিয়ন টকা (৫৫,৩৪৭ কোটি টকা)ত উপনীত হৈছিল। অৱশ্যে, অধ্যয়নটোৰ সৈতে প্ৰকাশ কৰা এক বিবৃতিত, বিশেষজ্ঞসকলে মন কৰে যে (বিত্তীয় বৰ্ষ) ২০২১ তেলৰ মূল্য হ্ৰাসৰ সময়ত এলপিজি ৰাজসাহায্য স্থগিত কৰা হৈছিল আৰু এতিয়ালৈকে পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হোৱা নাই। তেওঁলোকে গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যে ই ভৱিষ্যতে তেল আৰু গেছৰ ৰাজসাহায্য হ্ৰাস কৰিব পাৰে, কিন্তু পৰিষ্কাৰ শক্তিৰ প্ৰৱেশাধিকাৰৰ বিষয়ে নতুন উদ্বেগৰ সৃষ্টি কৰিছে, কিয়নো পৰিষ্কাৰ ৰন্ধনৰ বাবে কোনো বিকল্প সমৰ্থন প্ৰদান কৰা হোৱা নাই।

ভাৰতৰ শক্তি ৰাজসাহায্যৰ শেহতীয়া অধ্যয়নে চৰকাৰে ঠিক কোনবোৰ শক্তিপ্ৰকাৰক সমৰ্থন কৰিছে তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছে। আৰু ই কোনো সৰু পৰিমাণ নহয় ২০১৭-১৯ বিত্তীয় বৰ্ষত (এফ.ৱাই.) ১৫১,৪৮৪ কোটি টকা (২৩ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ)। প্ৰতিবেদনটো যোৱা বছৰ মুকলি কৰা এক বিস্তৃত ইনভেণ্টৰীৰ আপডেট। চৰকাৰৰ স্থিতিৰ সৈতে সামঞ্জস্যপূৰ্ণ হৈছে জীৱাশ্ম ইন্ধনত ৰাজসাহায্য দিয়াৰ পৰা আঁতৰি আৰু নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ ফালে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তন। ২০১৬/১৭ বিত্তীয় বৰ্ষত ৫,৭৬৬ কোটি টকা (০.৮ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ) নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ সমৰ্থনত অভিলেখ বৃদ্ধি পাইছে। একে সময়তে, কয়লা, তেল আৰু গেছৰ বাবে চৰকাৰী সমৰ্থন ১৩,৪১৮ কোটি টকা আৰু ২০১৪ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈ ১২০,৬৮৭ কোটি টকা হ্ৰাস পাইছে, যি পেট্ৰ'ল আৰু ডিজেলৰ দৰে ইন্ধনৰ বাবে উপভোক্তা মূল্য ৰাজসাহায্যৰ সংস্কাৰ প্ৰতিফলিত কৰে।

কিন্তু এইটো সম্পূৰ্ণ কাহিনী নহয়। জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ বাবে ৰাজসাহায্য এতিয়াও ২০১৭/১৮ বিত্তীয় বৰ্ষত ৫২,৯৮২ কোটি টকাত নৱীকৰণযোগ্য ৰ খাতিৰৰ তিনিগুণতকৈ অধিক আছিল। কেৱল কয়লাই ১৫,৯৯২ কোটি টকাত নৱীকৰণযোগ্য তকৈ অধিক লাভ কৰিছিল আৰু আনকি ১,১৪৮ কোটি টকা বৃদ্ধি পাইছিল।

ভাৰত চৰকাৰে ২০২২ চনৰ ভিতৰত ইয়াৰ ১৭৫ গিগাৱাট নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ লক্ষ্য ঘোষণা কৰাৰ পিছত ভাৰতৰ বিভিন্ন শক্তি খণ্ডক সমৰ্থন কৰিবলৈ ৰাজসাহায্য ব্যৱহাৰ কৰিছে, যি টো এতিয়া ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ৪৫০ গিগাৱাটলৈ বৃদ্ধি কৰা হৈছে। ই কোভিড-১৯ ৰ বাবে শক্তি ৰাজসাহায্যৰ পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰকল্পও কৰে। দুটা বিশেষ খণ্ডই ভাৰতত ৰাজসাহায্যই কেনেদৰে সৌৰ উৎপাদনক সৰ্বশ্ৰেষ্ঠভাৱে প্ৰচাৰ কৰিব পাৰে আৰু ভাৰতৰ ৰাজহুৱা খণ্ডৰ প্ৰতিষ্ঠানসমূহে কেনেদৰে পৰিষ্কাৰ শক্তি পৰিৱৰ্তনত সহায় কৰিব পাৰে তাৰ ওপৰত দৃষ্টি ৰাখো।

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰিৱৰ্তে পৰিষ্কাৰ শক্তিৰ পুঁজি ৰখাৰ বাবে চৰকাৰী সম্পদৰ পৰিৱৰ্তনৰ ওপৰত লক্ষ্য ৰখাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ যাতে ৰাজহুৱা ধনে শক্তি ৰক্ষা, সামৰ্থ্য, শক্তি সুৰক্ষা আৰু স্থিৰতাৰ বাবে ভাৰতৰ লক্ষ্যত সহায় কৰে। ভাৰতৰ শক্তি ৰাজসাহায্য ২০২১-ৰ মেপিংত জীৱাশ্ম ইন্ধন, বিদ্যুৎ পৰিবহন আৰু বিতৰণ, নৱীকৰণযোগ্য শক্তি, আৰু বৈদ্যুতিক বাহনৰ বাবে ভাৰতৰ ৰাজসাহায্য বিত্তীয় বৰ্ষ (বিত্তীয় বৰ্ষ) ২০১৪ আৰু বিত্তীয় বৰ্ষ ২০২০-ৰ ভিতৰত সামৰি লোৱা হৈছে। জীৱাশ্ম ইন্ধনে ভাৰতত পৰিষ্কাৰ শক্তিতকৈ বহু বেছি ৰাজসাহায্য লাভ কৰি আছে। এই বৈষম্য ২০১৯ বিত্তীয় বৰ্ষৰ পৰা ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষলৈ আৰু অধিক স্পষ্ট হৈ পৰিছিল, যি নৱীকৰণযোগ্য ৰাজসাহায্যৰ আকাৰৰ ৭ গুণৰ পৰা ৭.৩ গুণলৈ গৈছিল।

•   বিদ্যুৎ পৰিবহন আৰু বিতৰণৰ ৰাজসাহায্যই ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষত প্ৰায় ১.৩ লাখ কোটি টকা (১৮.২ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ)ত সৰ্ববৃহৎ বাকেট গঠন কৰে। যদিও এই পৰিমাণটো ২০১৯ বিত্তীয় বৰ্ষ আৰু ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষৰ মাজত স্থবিৰ হৈ আছিল, অৰ্থনীতি পুনৰুদ্ধাৰ হোৱাৰ লগে লগে ই পুনৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।
•   ২০১৯ বিত্তীয় বৰ্ষৰ পৰা ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষলৈ তেল আৰু গেছৰ ৰাজসাহায্য ১৬% বৃদ্ধি হৈ ৫৫,৩৪৭ কোটি টকা (৭.৮ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ)ত উপনীত হৈছে।
•   নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ ৰাজসাহায্য ২০১৭ বিত্তীয় বৰ্ষত তেওঁলোকৰ শীৰ্ষৰ পৰা প্ৰায় ৪৫% হ্ৰাস পাইছে, ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষত প্ৰায় ৮০০০ কোটি টকাত স্থবিৰ হৈ আছে।
•   ২০১৯ বিত্তীয় বৰ্ষৰ পৰা বৈদ্যুতিক বাহনৰ ৰাজসাহায্য দুগুণতকৈও অধিক হৈছে, ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষত ১,১৪১ কোটি টকা (১৬১ নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ)ত উপনীত হৈছে।
•   ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষত, ভাৰতীয় শক্তি ৰাজহুৱা খণ্ডৰ সাতটা মুখ্য প্ৰতিষ্ঠানে (ৰাজ্যিক মালিকানাধীন উদ্যোগৰ সমতুল্য) জীৱাশ্ম ইন্ধন প্ৰকল্পত ২২,২৬১ কোটি টকা (৩.১ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ) ব্যয় কৰিছিল - তেওঁলোকে নৱীকৰণযোগ্য শক্তি প্ৰকল্পত বিনিয়োগ কৰাতকৈ ১১ গুণ অধিক।

•   ভাৰতত শক্তি ৰাজহুৱা খণ্ডৰ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ মুঠ মূলধন ব্যয় ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষত ১.৫ লাখ কোটি টকা (২২.৪ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ) আছিল আৰু নিকট ম্যাদত বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।