পিয়লি ফুকন ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ বিৰুদ্ধে অসমৰ আৰম্ভণিৰ প্ৰতিৰোধৰ অন্যতম আগশাৰীৰ ব্যক্তি হিচাপে পৰিচিত। ১৯ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আহোম বংশৰ শেষৰ বছৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা পিয়লি ফুকনে অসমৰ সাৰ্বভৌমত্ব হ্ৰাস পোৱা আৰু তাৰ পিছত অঞ্চলটোত ব্ৰিটিছ বাহিনীৰ আগমনৰ সাক্ষী হৈ ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। তেওঁৰ জীৱন আৰু প্ৰচেষ্টা তেওঁৰ দেশপ্ৰেমৰ গভীৰ ভাৱ আৰু মাতৃভূমিৰ স্বাধীনতাৰ প্ৰতি তেওঁৰ অটল দায়বদ্ধতাৰ প্ৰমাণ।

আহোম বংশৰ এজন বিশিষ্ট সম্ভ্ৰান্ত বদন চন্দ্ৰ বৰফুকনৰ সন্তান পিয়লি ফুকনৰ জন্ম হৈছিল অভিজাত পৰিয়ালত। আহোম ৰাজ্যলৈ প্ৰশাসনিক আৰু সামৰিক অৱদানৰ বাবে ফুকন পৰিচিত আছিল। কিন্তু পিয়লি ফুকনৰ সময়ত অসমৰ ৰাজনৈতিক পৰিৱেশ আছিল অস্থিৰতা, য’ত আভ্যন্তৰীণ বিবাদ, বাৰ্মিজ আগ্ৰাসন আৰু শেষত ১৮২৬ চনত ইয়াণ্ডাবো সন্ধিৰ জৰিয়তে অসমক ব্ৰিটিছ শাসনৰ হাতত অৰ্পণ কৰা হৈছিল।

সৰুৰে পৰা পিয়লি ফুকনৰ বিদেশী শাসনৰ প্ৰতি গভীৰ ক্ষোভ আছিল। তেওঁ আহোম অভিজাত শ্ৰেণীৰ পৰম্পৰাগত মূল্যবোধৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল, যিয়ে নিজৰ মাতৃভূমিৰ প্ৰতি আনুগত্য আৰু বাহ্যিক শক্তিৰ প্ৰতিৰোধৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।

১৮৩০ চনত পিয়লি ফুকনে ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিৰোধ সংগঠিত কৰাত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হৈ পৰে। ঔপনিৱেশিক কৰ্তৃপক্ষক প্ৰত্যাহ্বান জনাবলৈ স্থানীয় নেতা আৰু যোদ্ধাসকলক সংগঠিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁ আছিল এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যক্তিত্ব। সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত বিদ্ৰোহৰ বহল মনোভাৱৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ তেওঁ আহোম বংশৰ স্বাধীন মনোভাৱ পুনৰ জগাই তুলিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।

পিয়লি ফুকনৰ প্ৰতিৰোধ কেৱল শাৰীৰিক যুদ্ধই নহয়, অসমৰ সাংস্কৃতিক-ৰাজনৈতিক পৰিচয়ক দৃঢ়তাৰে দৃঢ়তাৰেহে আছিল। তেওঁ এনে এখন মুক্ত অসমৰ কল্পনা কৰিছিল য’ত বিদেশী হস্তক্ষেপ অবিহনে পৰম্পৰাগত শাসন ব্যৱস্থাই লাভৱান হ’ব পাৰে। তেওঁৰ এই প্ৰচেষ্টাই তেওঁক অসমীয়া গৌৰৱ আৰু প্ৰতিৰোধৰ প্ৰতীক কৰি তুলিছিল।

পিয়লি ফুকনৰ ক্ৰমবৰ্ধমান প্ৰভাৱৰ বিষয়ে সচেতন হৈ ব্ৰিটিছে তেওঁক তেওঁলোকৰ শাসনৰ প্ৰতি ভাবুকি হিচাপে দেখিছিল। ১৮৩৩ চনত ব্ৰিটিছ চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে ষড়যন্ত্ৰৰ অভিযোগত গ্ৰেপ্তাৰ হয়। বহুতে পক্ষপাতিত্বমূলক বুলি ভবা বিচাৰৰ অন্তত তেওঁক মৃত্যুদণ্ড দিয়া হয়। ১৮৩৩ চনত পিয়ালি ফুকনক ফাঁচী দিয়া হয়, ইংৰাজ ঔপনিৱেশিকতাবাদৰ বিৰুদ্ধে যুঁজত অসমৰ পৰা অহা প্ৰথম শ্বহীদসকলৰ ভিতৰত অন্যতম।

পিয়লি ফুকনৰ জীৱন আৰু ত্যাগ ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামীসকলৰ বাবে প্ৰেৰণাৰ উৎস হৈ পৰিল। আজি তেওঁক কেৱল সাহস আৰু দেশপ্ৰেমৰ বাবেই নহয়, অসমৰ সাংস্কৃতিক আৰু ৰাজনৈতিক পৰিচয় ৰক্ষাৰ প্ৰতি থকা দায়বদ্ধতাৰ বাবেও তেওঁক স্মৰণ কৰা হয়।

তেওঁৰ অৱদান যাতে কেতিয়াও পাহৰিব নোৱাৰে তাৰ বাবে অসমৰ অসংখ্য অনুষ্ঠান-সংগঠনৰ নাম তেওঁৰ সন্মানত ৰখা হৈছে। তেওঁৰ কাহিনী ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামত অগণন ব্যক্তিয়ে দিয়া ত্যাগ আৰু অসমে জাতীয় আন্দোলনলৈ কঢ়িয়াই অনা প্ৰতিৰোধৰ চহকী ঐতিহ্যৰ সোঁৱৰণী।

নিজৰ গৃহভূমি ৰক্ষাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় ত্যাগ আৰু স্বাধীনতাৰ বাবে থিয় দিয়াসকলৰ চিৰস্থায়ী উত্তৰাধিকাৰৰ মৰ্মস্পৰ্শী সোঁৱৰণী তেওঁৰ জীৱন।