অসম বৌদ্ধ বিহাৰ গুৱাহাটীৰ আমিনগাঁৱত অৱস্থিত এটি কম পৰিচিত মঠ । ২৭ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথৰ সমীপৰ এটা পাহাৰত বিশাল বুদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তিটোৱে ইয়াৰ পৰিচয়। পাহাৰৰ চাৰিওফালে থকা ৰসাল সেউজীয়া অৰণ্যবোৰে ঠাইখনৰ সৌন্দৰ্য্য বৃদ্ধি কৰে। যদিও কিছুলোক ঘাইপথৰ কাষেৰে পাৰ হৈ যোৱাৰ সময়ত ঠাইখন দেখিছে তথাপিও ইয়াৰ ইতিহাসৰ কথা খুউব কম লোকে জানে।

চি এছ লামা নামৰ এগৰাকী নিষ্ঠাবান বৌদ্ধ মহিলাৰ অনন্য প্ৰচেষ্টাত অসম বৌদ্ধ বিহাৰ প্ৰায় ২৯ বছৰ পূৰ্বে প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল।২০১৬ চনত তেওঁৰ মৃত্যুত তেখেতৰ স্মৃতিত এটা পৰিনিৰ্বাণ স্তুপ (বুদ্ধৰ নিৰ্বাণলৈ যোৱাৰ প্ৰতীক, মৃত্যুৰ বাহিৰত থকা প্ৰকৃত শান্তিৰ অৱস্থা) গঢ় লৈ উঠিছিল। তেওঁৰ ঘৰ আছিল ভূটানত আৰু দাৰ্জিলিংত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল। তেখেতে সহযোগী বৌদ্ধ ধৰ্মাৱলম্বী এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। তাৰপিছত দম্পতীহাল গুৱাহাটীত নিজৰ ব্যৱসায় লামা অটোমোবাইলছ এণ্ড লামা ট্ৰেন্সপ'ৰ্ট কোম্পানী চলাবলৈ অসমলৈ গুচি আহে। স্বামীৰ আকস্মিক মৃত্যুৰ পিছত চি এছ লামাই ‘বুদ্ধৰ চৰণত’ এক নিষ্ঠাবান জীৱন যাপনৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু এইদৰেই অসম চৰকাৰৰ সহায়ত অসম বৌদ্ধ বিহাৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।চি এছ লামা স্থানীয় অসমীয়া মানুহৰ মাজত ‘গুৰু মাই’ নামেৰে জনপ্ৰিয়। ওচৰৰ বস্তি অঞ্চলত বাস কৰা বিভিন্ন ধৰ্মীয় ধৰ্মৰ শিশুসকলক যিসকলে অন্যথা শিক্ষা লাভ কৰিব নোৱাৰে তেওঁলোকক বিনামূলীয়াকৈ শিক্ষা প্ৰদান কৰিছিল আৰু পইচা নোলোৱাকৈ কলা, সংগীত আৰু নৃত্যও শিকাইছিল। কিন্তু তেওঁৰ শিক্ষাৰ আৰম্ভণি আৰু শেষ সদায় এক পৰম ব্যক্তিৰ ওপৰত মনোযোগ কেন্দ্ৰীভূত কৰিবলৈ প্ৰাৰ্থনা কৰা হয় । তেওঁ অনুভৱ কৰিছিল যে ইয়াৰ ফলত তেওঁলোকে সৰুতে অপৰাধ সংঘটিত কৰাত বাধা প্ৰদান কৰে যিটো বস্তিৰ শিশুৰ মাজত এক সাধাৰণ প্ৰৱণতা।

চি এছ লামাই বৌদ্ধ ধৰ্মৰ তাত্ত্বিক দিশতকৈ সকলো বয়সৰ শিশুক বৌদ্ধ দৰ্শন শিকাবলৈ চিন্তাশীল আছিল। বৌদ্ধ নৈতিকতাৰ পোহৰত তেওঁলোকৰ আচৰণ গঢ় দিয়াত সহায় কৰাত সৰ্বোচ্চ সাৱধানতা অৱলম্বন কৰে। এইদৰে তেওঁৰ শিক্ষাৰ জৰিয়তে তেওঁ শিশুসকলক বুদ্ধই দেখুওৱা পথ উন্মোচন কৰিবলৈ প্ৰজ্ঞাৰে পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল,যিটোৱে শিশুৰ মনোভাৱ আলোকিত আৰু বিকাশত সহায় কৰে। ইয়াৰ ফলত বস্তি অঞ্চলত তেওঁলোকৰ অন্যথা দুৰ্বিষহ জীৱনৰ পৰা উন্নত আচৰণক উৎসাহিত কৰা হয়।

ইয়াত দৈনিক প্ৰাৰ্থনা আৰু অন্যান্য অনুষ্ঠানৰ উপৰিও ইয়াত এপ্ৰিল আৰু মে’ মাহত বুদ্ধৰ জন্মদিন (বুদ্ধ জয়ন্তী বা বুদ্ধ পূৰ্ণিমা) অতি উল্লাসেৰে পালন কৰা হয়। এই অনুষ্ঠানত ভগৱান বুদ্ধৰ জন্মদিন পালন কৰা হয় আৰু সমগ্ৰ মাহটো পবিত্ৰ বুলি গণ্য কৰা হয়, য’ত সকলোৱে কেৱল নিৰামিষ খাদ্যহে গ্ৰহণ কৰে। বুদ্ধ জয়ন্তী আৰম্ভ হোৱাৰ এদিন আগতে ঘৰখন চাফা কৰি সজাই তোলা হয়, পুৰণি কাপোৰৰ ঠাইত নতুন কাপোৰ লগাই বুদ্ধৰ প্ৰতিমাক গা ধোৱা হয়। বিশেষ অনুষ্ঠানৰ সেইদিনা অতিথিসকলে বহুতো ভিন্ন খাদ্যৰ নিৰ্বাচন উপভোগ কৰিবলৈ দিনজোৰা ভোজৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়।

অসম বৌদ্ধ বিহাৰ জাতি, ধৰ্ম, ধৰ্ম নিৰ্বিশেষে শান্তিপ্ৰিয় লোকৰ বাবে এক পবিত্ৰ স্থান। চাৰিওফালৰ সেউজীয়া গছ গছনিৰ এক মনোমোহাতা আছে যিয়ে দৰ্শনাৰ্থীক ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্য, বৌদ্ধ সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাক গ্ৰহণ কৰিবলৈ আকৰ্ষণ কৰে। ইয়াৰ বাহিৰেও বিহাৰৰ স্বত্বাধিকাৰী চি এছ লামা হৈছে মানৱীয় মূল্যবোধৰ ভঁৰাল। তেওঁৰ লগত কথা পতাৰ কেইমিনিটমানৰ ভিতৰতে এজন দৰ্শনাৰ্থীয়ে দিনটোৰ কামৰ ক্লান্তিৰ পৰা সকাহ অনুভৱ কৰে। এই মহান অবিবাহিত মহিলাগৰাকীয়ে এই কথাটোক আৰু অধিক শক্তিশালী কৰি তুলিছে যে বুদ্ধ এজন নৈতিক শিক্ষক আছিল যাৰ শিক্ষা আমাৰ জীৱনৰ প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে প্ৰযোজ্য। যেতিয়ালৈকে আমি মানৱীয় মূল্যবোধক লালন-পালন কৰিম, তেতিয়ালৈকে আমি কেতিয়াও নিজকে অসহায় অনুভৱ নকৰো।