ভাৰতীয় নাৰীসকলে বিভিন্ন সময়ত জাতিটোৰ ইতিহাসত, সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰি আহিছে। উত্থাপিত হোৱা অন্যতম উল্লেখযোগ্য নাম হ’ল বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত উচ্চ পদবী লাভ কৰি সমাজত এক নৱজাগৰণৰ সৃষ্টি কৰা অসমীয়া নাৰীসকল। তাৰে ভিতৰত অন্যতম আছিল ইন্দিৰা মিৰি। তেওঁ এগৰাকী প্ৰচাৰমুখী নাৰী, এগৰাকী মানৱসৃষ্ট, উচ্চ শিক্ষিত, সৎ সাহসী, জীৱন সংগ্ৰামৰ এগৰাকী বিনা প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা যোদ্ধা। কৰ্ময়ে ধৰ্ম ইন্দিৰা মিৰিৰ জীৱনৰ মূল মন্ত্ৰ যিয়ে কেতিয়াও নিজৰ কৰ্মৰ বাবে প্ৰচাৰ আৰু প্ৰশংসা লাভ কৰিব নিবিচাৰে। শিক্ষাবিদ হিচাপে তেওঁ শিক্ষাৰ জৰিয়তে মানৱ জীৱনৰ সকলো ক্ষেত্ৰৰ অৱনতি ৰোধ কৰি সমাজৰ ৰূপান্তৰ ঘটাব বিচাৰিছিল, তেওঁৰ বিশ্বাস আছিল যে শিক্ষাই হৈছে সমাজ ক্ষিপ্ৰতাৰে ৰূপান্তৰিত কৰাৰ আটাইতকৈ শক্তিশালী আহিলা।

শিক্ষাৰ জৰিয়তে সমাজখনক ৰূপান্তৰিত কৰাৰ সপোন দেখা ইন্দিৰা মিৰীৰ জন্ম হৈছিল ১৯১০ চনত শিলচৰৰ বনিয়া সম্প্ৰদায়ৰ এটি পৰিয়ালত। তেওঁৰ পিতৃৰ নাম আছিল প্ৰয়াত ৰায়বাহাদুৰ সোনাধৰ সেনাপতি আৰু মাতৃৰ নাম আছিল দিব্যকান্তি। সৰুকালত তেখেতৰ নাম মেৰেং আছিল বুলি অনুৰাধা শৰ্মা পূজাৰীয়ে তেখেতৰ মেৰেং উপন্যাসত লিখিছে। ইন্দিৰা মিৰিৰ পিতৃ সোনাধৰ সেনাপতি আছিল অসম সচিবালয়ৰ পঞ্জীয়ক আৰু স্বাধীনতা সংগ্ৰামী আৰু সমাজকৰ্মী। ইন্দিৰা মিৰিৰ জন্মৰ দিনা ককাকে মৃত্যুবৰণ কৰে। কম বয়সতে মাকক হেৰুৱা ইন্দিৰা মিৰীয়ে পিতৃৰ তত্বাৱধানত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। আত্মনিৰ্ভৰশীল আৰু স্বাধীন জীৱন যাপন কৰিবলৈ পিতৃৰ পৰা বহু প্ৰেৰণা লাভ কৰিছিল। তেওঁৰ পিতৃয়ে সদায় মহিলাৰ শিক্ষা আৰু কু-সংস্কাৰৰ বিৰুদ্ধে মাত মাতি আহিছিল।

ইন্দিৰা মিৰীয়ে পিতৃৰ চাকৰিৰ বাবে নগাঁও, ধুবুৰী আদিত বসবাস কৰি শিলচৰ (তেতিয়াৰ অসমৰ ৰাজধানী) এখন বাংলা মাধ্যমৰ বিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত ১১ বছৰ বয়সত কলকাতাৰ বেথুন হাইস্কুলত নামভৰ্তি কৰে।এই বিদ্যালয়ৰ পৰাই ১৯২১ চনত প্ৰৱেশ পৰীক্ষাত সুখ্যাতিৰে উত্তীৰ্ণ হৈ কলকাতাৰ স্কটিছ চাৰ্চ কলেজত নামভৰ্তি কৰি তাৰ পৰাই স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। যি সময়ত অসমৰ দৰে ঠাইত মহিলাৰ শিক্ষাৰ ইমান গুৰুত্ব নাছিল, নাৰী ঘৰৰ চাৰিটা সীমাৰ ভিতৰত আবদ্ধ হৈ আছিল, সেই সময়ত ইন্দিৰা মিৰীয়ে কলিকতাৰ হোষ্টেলত থাকি হাইস্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি পুৰুষৰ সমান্তৰালভাৱে স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল। ১৯৩২ চনত কলিকতাৰ স্কটিছ চাৰ্চ কলেজৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰাৰ পিছত শ্বিলঙৰ লেডী কিয়ান কলেজৰ পৰা প্ৰথম শ্ৰেণীৰ বি.টি ডিগ্ৰী লাভ কৰে।তেওঁ ব্যক্তিগত কিছু অসুবিধাৰ বাবে শিলচৰৰ লেডী কিয়ান কলেজত নৈশ শিতান(শাখা)ত অধ্যয়ন কৰিছিল।

ইন্দিৰা মিৰীয়ে অক্সফৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয়ত শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ পাঠ্যক্ৰম গ্ৰহণ কৰি ১৯৪৭ চনত ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পিছত NEFA (North-East Frontier Agency) অৰ্থাৎ বৰ্তমানৰ অৰুণাচল প্ৰদেশৰ শিক্ষা বিভাগৰ শীৰ্ষ বিষয়া হিচাপে নিযুক্তি লাভ কৰে। অৱশ্যে শিক্ষা বিভাগৰ শীৰ্ষ বিষয়া হিচাপে কৰ্মজীৱন আৰম্ভ কৰাৰ পূৰ্বে ইন্দিৰা মিৰীয়ে শ্বিলঙৰ বালিকা হাইস্কুলত প্ৰধান শিক্ষক আৰু পানবজাৰ হাইস্কুলত সহ-অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

যি সময়ত ইন্দিৰা মিৰীক নেফাৰ শিক্ষা বিভাগৰ শীৰ্ষ বিষয়া হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হৈছিল, সেই সময়ত নেফাৰ দৰে অঞ্চল সভ্যতাৰ পোহৰৰ পৰা বঞ্চিত হৈ আছিল। নেফাৰ দৰে ক্ষেত্ৰত শিক্ষাক পোহৰাই তোলাটো আছিল এক ভুৱা কল্পনা। কিন্তু নেফা মানুহৰ মাজত শিক্ষাৰ ৰেখা বিয়পাই দিবলৈ তেওঁ পূৰ্ণ প্ৰয়াস কৰিছিল। সেই সময়ত শিক্ষাৰ প্ৰসাৰৰ বাবে পাহাৰৰ কঠিন ঠাইলৈ যাতায়তৰ ব্যৱস্থা নথকা সত্ত্বেও বাহ বেৰ কাটি বিদ্যালয় স্থাপন কৰি শিক্ষাৰ পোহৰ বিয়পোৱাৰ যত্ন লৈছিল।  ইন্দিৰা মিৰীয়ে শিক্ষা বিষয়া হিচাপে নেফাত যোগদান কৰাৰ সময়ত অঞ্চলটোত মাত্ৰ তিনিখন বিদ্যালয় আছিল যদিও ইন্দিৰা মিৰীয়ে প্ৰায় দহ বছৰ সেৱা আগবঢ়োৱাৰ পিছত নেফাত প্ৰায় ১৪০খন বিদ্যালয় প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।

পিছলৈ ১৯৫৭ চনত যোৰহাটত স্থাপন কৰা স্নাতকোত্তৰ প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰাৰ লগতে ৰাজ্যিক শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানৰ অধ্যক্ষ হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে। অৱসৰৰ পিছত বাণীকান্ত বিটি কলেজত অধ্যক্ষ হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

ইন্দিৰা মিৰি স্বামীৰ আছিল মহিচন্দ্ৰ মিৰি।এজন অসাধাৰণ প্ৰতিভাশালী ব্যক্তিত্ব আৰু পেছা অনুসৰি তেওঁ আছিল বন বিভাগৰ বিষয়া। ইন্দিৰা মিৰীয়ে ১৯৩২ চনত তেখেতৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয় যেতিয়া অসমৰ সামাজিক জীৱনত জাতিগত বৈষম্যৰ নামত বিভিন্ন সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছিল, বিবাহৰ ক্ষেত্ৰত সামাজিক ব্যৱস্থাটো অতি ৰক্ষণশীল আছিল আৰু বিবাহত ধৰ্ম সংস্কাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।

কিন্তু দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে বিয়াৰ মাত্ৰ সাত বছৰৰ পাছত ১৯৩৯ চনত মহিচন্দ্ৰ মিৰিৰ মৃত্যু হয়।অকালতে বিধৱা হোৱাৰ পিছতো তাই তিনি বছৰীয়া পুত্ৰ, ডেৰ বছৰীয়া কন্যা আৰু তিনিমহীয়া গৰ্ভস্থ সন্তানক লৈ বিচলিত হোৱা নাছিল। বৰঞ্চ তেওঁ প্ৰতিটো প্ৰত্যাহ্বানৰ সাহসেৰে সন্মুখীন হৈছিল। ইন্দিৰা মিৰীয়ে প্ৰত্যাহ্বানমূলক সময়ছোৱাত উচ্চ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি নেফাত শিক্ষা বিষয়া হিচাপে যোগদান কৰে।সমাজকৰ্মী ইন্দিৰা মিৰীয়ে শিক্ষা বিষয়া হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰাৰ উপৰিও সমাজ কল্যাণ ব’ৰ্ডৰ অধ্যক্ষ, কন্যা মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ, সদস্য সমিতি হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আহিছে।

সমাজকৰ্মী ইন্দিৰা মিৰীয়ে শিক্ষা বিষয়া হিচাপেও কৰ্মৰত সমাজ কল্যাণ ব’ৰ্ডৰ অধ্যক্ষ, কন্যা মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ, ডিব্ৰুগড় আৰু গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ কাৰ্যবাহী পৰিষদৰ উপাচাৰ্য আৰু গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়, অসম ৰেড ক্ৰছ ছ’চাইটিৰ কাৰ্যবাহী পৰিষদৰ উপাচাৰ্য নিৰ্বাচিত কৰিবলৈ গঠন কৰা সদস্য সমিতি হিচাপেও শিক্ষা বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আহিছে , গুৱাহাটীত স্থাপন কৰা কৃষ্টি বিকাশ সংঘৰ আজীৱন সদস্য শ্ৰীমন্ত শংকৰ পল্টন বজাৰ, জেবি আইন মহাবিদ্যালয় আৰু সন্দিকৈ ছোৱালী মহাবিদ্যালয়ৰ শাসকীয় সংস্থাৰ সদস্য, সৰ্বভাৰতীয় প্ৰাপ্তবয়স্ক শিক্ষা বিভাগৰ অধীনস্থ নিৰক্ষৰতা নিৰ্মূল সমিতিৰ সদস্য, লগতে বহু বছৰ ধৰি গুৱাহাটী পাব্লিক স্কুল আৰু জালুকবাৰী শিশু গৃহৰ অধ্যক্ষ পদত অধিষ্ঠিত হৈ, ভাৰতৰ স্কাউট আৰু গাইডৰ লগতে অসম শাখাৰ উপ অধ্যক্ষ, অসম পৰিভাষা সমিতিৰ সদস্য হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

অসমৰ আগশাৰীৰ শিক্ষাবিদ হিচাপে জনসাধাৰণৰ মাজত সন্মানিত হোৱা ইন্দিৰা মিৰীক ১৯৭৭ চনত ভাৰত চৰকাৰে দেশৰ চতুৰ্থ অসামৰিক সন্মান ‘পদ্মাশ্ৰী’ৰে সন্মানিত কৰে। আনহাতে, ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰাও ডি লিট উপাধি লাভ কৰে। মহিলাৰ শিক্ষা আৰু সামাজিক অস্পৃশ্যতা দূৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত নাৰী সবলীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত এক উজ্জ্বল আদৰ্শ দাঙি ধৰা ইন্দিৰা মিৰীয়ে ২০০৪ চনৰ ৪ ছেপ্টেম্বৰত মৃত্যুবৰণ কৰে।