অসমৰ ইতিহাস, ধৰ্মীয় বিশ্বাস আৰু পৌৰাণিক কাহিনীৰ এক অপূৰ্ব সমাহাৰ হৈছে অশ্বক্ৰান্ত মন্দিৰ। ব্ৰহ্মপুত্ৰ নৈৰ উত্তৰ পাৰত, উত্তৰ গুৱাহাটীত অৱস্থিত এই তীৰ্থস্থানটো কেৱল এটি ধৰ্মীয় স্থান নহয়, ই হৈছে ভক্তি, বিশ্বাস আৰু সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰে পুষ্ট এক গৌৰৱময় ক্ষেত্ৰ।এই মন্দিৰৰ নামৰ সৈতে জড়িত আছে এক জনপ্ৰিয় পৌৰাণিক কাহিনী। কিংবদন্তি অনুসৰি, শ্ৰীকৃষ্ণই নৰকাসুৰক বধ কৰিবলৈ আহোঁতে তেওঁৰ অশ্ব (ঘোঁৰা) এই অঞ্চল অতিক্ৰম কৰিছিল। এই কাৰণেই অঞ্চলটোৰ নাম হয় "অশ্বক্ৰান্ত" — অৰ্থাৎ ঘোঁৰাৰ দ্বাৰা ক্ৰান্ত কৰা ঠাই বুলি কোৱা হয়। আন এক জনশ্ৰুতি অনুসৰি, শ্ৰীকৃষ্ণৰ ঘোঁৰাটো এই স্থানত আহি ক্লান্ত হৈ পৰে, আৰু সেয়েহে একাংশ লোকে ইয়াক "অশ্বক্লান্ত" বুলিও কয়।

অশ্বক্ৰান্তত দুটা মন্দিৰ আছে — এটা পাহাৰৰ ওপৰফালত আৰু আনটো পাহাৰৰ নামনি ফালে।এটি কূৰ্মৰূপী ভগৱান জনাৰ্দন বিষ্ণুৰ আৰু আনটি অনন্তশায়ী বিষ্ণুৰ মন্দিৰ। মন্দিৰৰ পূব অংশত ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ পানী যুৱলিত ভগৱান বিষ্ণুৰ পাদপদ্মৰ চিহ্ন আছে।স্বৰ্গদেউ শিৱসিংহৰ দিনত ১৭২০ খৃষ্টাব্দত বিষ্ণুৰ মন্দিৰটি নিৰ্মিত হৈছিল। জনাৰ্দন বিষ্ণুৰ মন্দিৰ দৰঙী ৰজাই সজায় বুলি জনা যায়। জনশ্ৰুতি মতে এসময়ত দুয়োটি তীৰ্থ ক্ষেত্ৰৰ মাজৰ স্থানক বৃন্দাবন ক্ষেত্ৰ নাইবা কাশী ক্ষেত্ৰ বোলা হৈছিল।

মন্দিৰটোৰ ওচৰত এখন পবিত্ৰ কুণ্ড আছিল, যাক অশ্বক্ৰান্ত কুণ্ড বুলি জনা গৈছিল। কালৰ সোঁতত এই কুণ্ড আজি ব্ৰহ্মপুত্ৰত বিলীন হৈ গ’লেও, ইয়াৰ ঐতিহাসিকতা অম্লান হৈ আছে।মন্দিৰৰ কাষৰ শিলবোৰত আজিও ঘোঁৰাৰ খুৰাৰ দৰে চিন দেখা যায়, যাৰ সৈতে জড়িত হৈছে শ্ৰীকৃষ্ণৰ খোজৰ স্মৃতি। যি ঠাইত তেওঁ ভৰিৰ খোজ পেলাইছিল, সেই স্থানক "বিষ্ণুপদ" বুলি জনা যায়। ইয়াকে অশ্বগয়া বুলি অভিহিত কৰা হয় আৰু এই স্থানত পিণ্ডদান কৰিলে মৃতকৰ আত্মাৰ সদ্গতি হয় বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।

চ'ত মাহৰ অশোকাষ্টমী তিথিত অশ্বক্ৰান্ত মন্দিৰত তীৰ্থযাত্ৰীৰ বৃহৎ সমাগম হয়। এই দিনটোত ভক্তসকলে পবিত্ৰ ব্ৰহ্মপুত্ৰত স্নান কৰি, পিণ্ডদান, পূজা-আৰাধনাৰ মাধ্যমেৰে ধৰ্মীয় ক্ৰিয়াকলাপ সম্পাদন কৰে।

ইতিহাস অনুসৰি, ১৭২০ চনত আহোম স্বৰ্গদেউ শিৱসিংহৰ ৰাজত্বকালত এই মন্দিৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান মন্দিৰটো প্রায় ৪৩ বিঘা ৪ কঠা ১৭ লেচা ভূমিত বিস্তৃত। এই অঞ্চলটো হিন্দুসকলৰ বাবে চাৰিও যুগতে (সত্য, ত্ৰেতা, দ্বাপৰ, আৰু কলি) পৱিত্ৰ তীৰ্থ বুলি গণ্য।

অশ্বক্ৰান্ত মন্দিৰ কেৱল এটি মন্দিৰ নহয়, ই হৈছে ইতিহাস, ধৰ্মীয়তা আৰু লোকবিশ্বাসৰ এক মিলনভূমি। গুৱাহাটীলৈ আহিলে এই মন্দিৰ ভ্ৰমণ এক অনন্য অভিজ্ঞতা হব। আধুনিক জীৱনশৈলীৰ ব্যস্ততাৰ মাজতো এই পবিত্ৰ স্থানটোত আহি মানুহে শান্তি, আত্মশুদ্ধি আৰু আধ্যাত্মিক পৰিতৃপ্তি লাভ কৰে।